Pierwsza Pomoc
PIERWSZA POMOC –
RATOWNICTWO MEDYCZNE
1. Czynności wstępne
a) Zabezpieczenie (przez
osobę pomagającą)
W wypadku komunikacyjnym natychmiast zabezpieczyć miejsce zdarzenia
trójkątem ostrzegawczym (bez takiego ostrzeżenia zagrożenie może się
rozszerzać).
W wypadku innego rodzaju usunąć przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające
czynności ratownicze.
b) Telefon alarmowy
Dokładne podanie informacji:
powiadomienie lekarza ratownika;
opisanie miejsca zdarzenia (ulica, numer domu, piętro, nazwisko lokatora,
ew. szczegóły lokalne);
rodzaj zdarzenia, liczba poszkodowanych;
określenie stanu pacjentów (m.in. stanu świadomości, możliwości nagłego
zatrzymania krążenia; stwierdzenie ew. zatrucia);
dane personalne zgłaszającego.
2. Czynności ratownicze
a) Wydobycie ofiary
Poszkodowanego należy w sposób najdelikatniejszy ułożyć tak,
aby umożliwić czynności ratunkowe.
Wydobycie poszkodowanego za pomocą chwytu Rautka.
b) Ułożenie
Przy układaniu poszkodowanego należy uwzględnić jego stan i możliwości
powikłań. W związku z tym należy wziąć pod uwagę:
zaburzenia świadomości u poszkodowanego z własnym oddechem własnym? (nawet
przy braku widocznych obrażeń)
wstrząs?
duszność?
możliwość uszkodzenia kręgosłupa?
krwawienie z dużych naczyń?
nagłe zatrzymanie krążenia?
zatrucie?
Utrata świadomości (przy zachowanym oddechu własnym i braku widocznych
obrażeń). U nieprzytomnego pacjenta usunąć ciała obce przeszkadzające w
oddychaniu; również protezy zębowe.
Ułożenie boczne bezpieczne - kolejne kroki:
Ułożenie boczne bezpieczne uzyskujemy przez obrócenie pacjenta na bok, ze
zgięciem w kolanie po stronie, na którą jest obracany.
3. Wstrząs
Jest to stan niedotlenienia,
niewystarczającego odżywienia komórek i niewystarczającego usuwania z niej
metabolitów, w wyniku załamania się wydolnego przepływu tkankowego.
Przyczynami wstrząsu mogą być :
masywny krwotok (wstrząs krwotoczny),
oparzenie (w. oparzeniowy),
urazy i towarzyszący im ból (w. urazowy, bólowy),
choroby serca (w. kardiogenny),
zatrucia (w. toksyczny),
alergeny (wstrząs anafilaktyczny),
uogólnione procesy bakteryjne, zakażenia (w. bakteryjny, septyczny),
uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (w. neuropochodny).
Objawy wstrząsu :
Nasilenie objawów wstrząsu zależy od siły i czasu działania czynnika
wstrząsorodnego, czasu jaki minął od chwili zadziałania tego czynnika,
możliwości kompensacyjnych organizmu.
Psychika chorego - chory może: być przerażony, pobudzony, lub podsypiający,
apatyczny, obojętny na to, co się wokół dzieje, niezorientowany co do czasu,
miejsca i akcji; nie reagować w sposób logiczny, nie odczuwać bólu (np.
próba ucieczki z miejsca wypadku mimo złamanej kończyny dolnej), a w stanach
ciężkich dochodzi do utraty świadomości.
Skóra chorego - blada, sina lub szara, zimna, pokryta zimnym, lepkim
drobnokroplistym potem.
Oddech - przyspieszony, płytki, nierównomierny, w stanach ciężkich
niewyczuwalny (bezdech).
Tętno - przyspieszone powyżej 110-200 /min., słabo wypełnione, słabo
napięte, słabo wyczuwalne -”nitkowate”, w stanach ciężkich niewyczuwalne
nawet na dużych tętnicach (zatrzymanie krążenia).
Postępowanie przeciwwstrząsowe :
Izolacja od czynnika uszkadzającego (od prądu, trucizny, itp.).
Właściwe ułożenie chorego (np. pozycja bezpieczna-u nieprzytomnego, pozycja
na plecach z uniesionymi kończynami-u przytomnego-pozycja Trendelenburga).
Pierwsza pomoc adekwatne do sytuacji (np. tamowanie krwotoków, resuscytacja
krążeniowo-oddechowa, postępowanie przeciwoparzeniowe).
Korzystne oddziaływanie na psychikę chorego (rozmowa z poszkodowanym,
zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa i przekonanie go, że jesteśmy w
stanie udzielić mu fachowej i skutecznej pomocy-choćby jego sytuacja była
beznadziejna).
Ciepłe okrycie (np. koc, własna odzież lub folia termoizolacyjna).
Podanie środków przeciwbólowych (tylko przytomnym).
Podanie płynów do picia (nie podawać nieprzytomnym oraz przy urazach
przewodu pokarmowego).
Częsta kontrola stanu poszkodowanego (oddech i tętno).
4. Duszność
Oznaki duszności:
Zasinione wargi i policzki, zaciągający,
szarpiący oddech, znaczny niepokój przy zachowanej świadomości.
Przyczyny: niedrożność dróg oddechowych, napad astmy oskrzelowej, uraz
klatki piersiowej, zawał serca itp.
W napadzie duszności należy usunąć ewentualne przeszkody z dróg oddechowych,
ułożyć wyżej górną część ciała.
5. Uraz kręgosłupa
Urazy tego typu mogą towarzyszyć urazom głowy.
Zawsze należy je podejrzewać w następujących
okolicznościach:
uraz spowodował utratę przytomności poszkodowanego
uraz dotyczył górnej połowy ciała, a szczególnie szyi i głowy
uraz spowodował zaburzenia świadomości
w przypadku zatrucia lekami i alkoholem.
Urazy, które predysponują do uszkodzeń
kręgosłupa są następujące:
upadki z wysokości
skoki na głowę do płytkiej wody
wypadki komunikacyjne (szczególni motocyklowe)
uderzenia w głowę.
Skutki:
Urazy kręgosłupa mogą powodować złamania kręgów, przemieszczenie krążków
międzykręgowych itp. i doprowadzić do ucisku rdzenia kręgowego (np. przez
odłam kostny).
Urazy rdzenia kręgowego mogą prowadzić do wstrząśnienia i stłuczenia
rdzenia, przerwania jego ciągłości oraz uszkodzenia nerwów rdzeniowych. W
zależności od wysokości, na której został uszkodzony rdzeń kręgowy, mogą
mieć miejsce zaburzenia oddychania poszkodowanego:
przy uszkodzeniu powyżej czwartego kręgu szyjnego nie ma przekazywania
pobudzeń drogą nerwu przeponowego do przepony
przy uszkodzeniu poniżej ma miejsce tylko częściowe porażenie przepony.
Zdarza się, że uraz rdzenia kręgowego ma podłoże jatrogenne, tzn. został
spowodowany wskutek nieumiejętnie udzielonej pomocy.
Objawy:
Uszkodzenia kręgosłupa:
ból – w przypadku złamania kręgów
stwierdzana przy badaniu poszkodowanego bolesność wyrostków kościstych
zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie), zniekształcenie
krzywizn kręgosłupa: garb, uskok
ograniczenie ruchomości kręgosłupa, np. przymusowe ustawienie głowy.
Uszkodzenia rdzenia kręgowego:
możliwość wystąpienia zaburzeń oddychania w zależności od wysokości
uszkodzenia rdzenia
wystąpienie tzw. wstrząsu rdzeniowego – na skutek uszkodzenia ośrodków
współczulnych nagle dochodzi do rozszerzenia naczyń, w których zalega krew
(jest to sytuacja analogiczna do omdlenia)
porażenie kończyn i tułowia
porażenie pęcherza moczowego (tzw. pęcherz neurogenny) i zwieracza odbytu.
Postępowanie:
Wezwanie pomocy
Unieruchomienie głowy i szyi oraz tułowia
Ocena funkcji życiowych – oddech, tętno:
jeśli poszkodowany wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej –
udrożnienie dróg oddechowych poprzez wysunięcie żuchwy,
jeśli poszkodowany nie wymaga prowadzenia resuscytacji
krążeniowo-oddechowej, tamowania krwawień oraz innych nagłych działań. Nie
należy go poruszać do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego!
Jeśli poszkodowany musi być przeniesiony, jest to możliwe po uprzednim
unieruchomieniu głowy, szi i tułowia.
6. Krwawienie
Silne krwawienie, szczególnie pod ciśnieniem (tętnicze), jest zawsze
zagrożeniem dla życia i musi być natychmiast zatamowane przez uciśnięcie lub
podwiązanie.
Przy każdym krwawieniu obowiązuje ułożenie jak we
wstrząsie!
Chorego nieprzytomnego z zachowanym oddechem własnym należy ułożyć w pozycji
zbliżonej do ułożenia bocznego bezpiecznego z jednocześnie obniżoną górną
częścią ciała (np. przez podłożenie koców pod części dolne).
Każde krwawienie tętnicze należy tamować uciskiem przed miejscem krwawienia
(od strony serca). Krwawienia sączące (żylne) należy zabezpieczyć
opatrunkiem uciskowym.
7. Reanimacja
Dorośli: 30 uciśnięć, 2 1-sekundowe
wdechy
Dzieci: 5 oddechów, 30 uciśnięć, 2 1-sekundowe
wdechy
Noworodek: 2 -3 sekundowe wdechy
Reanimację wykonujemy tylko na twardej, równej i prostej powierzchni. Masaż
serca wykonujemy na gołej klatce piersiowej, w tempie około 100 uciśnięć na
minutę, uciskając około 1/3 głębokości klatki piersiowej. Jeśli przy
uciskaniu pomylimy się w liczeniu, należy przerwać masaż serca i zacząć
reanimację od nowa.
Przy sztucznym oddychaniu odchylamy głowę poszkodowanego delikatnie do tyłu,
po czym wykonujemy głęboki, delikatny wdech. Obserwujemy, czy unosi się
klatka piersiowa. Jeżeli poszkodowany zacznie oddychać, należy przerwać
sztuczne oddychanie.
8. Zatrucie
Zatrucia - postępowanie ogólne
Właściwe rozpoznanie rodzaju zatrucia decyduje o
rokowaniu!
Podejrzenie zatrucia zachodzi w razie:
obecności resztek trucizny lub podobnych oznak
(np. pustych opakowań po lekach, woni gazu itp.)
uzyskania określonych informacji od pacjenta lub jego otoczenia (np. list
pożegnalny)
obrazu ciężkiego, nagłego zachorowania z zaburzeniami lub utratą
przytomności, szczególnie u ludzi młodych, bez uchwytnej przyczyny lub
przeszłości chorobowej.
Natychmiastowe wstępne
czynności ratownicze:
a. Podtrzymanie funkcji życiowych.
Przy podejrzeniu lub pewności nagłego
zatrzymania krążenia - natychmiast podjąć resuscytację.
Należy zachować ostrożność, gdy zachodni niebezpieczeństwo dalszych zatruć
(np. trujące gazy, trucizny skórne).
Przy pewnych rodzajach zatruć, np. cyjanowodorem, tylko natychmiastowe
podanie odtrutki rokuje powodzenie resuscytacji (zob. też pkt 3).
b. Odtruwanie
Przewód pokarmowy
Podać do picia dużo płynów (z wyjątkiem mleka i alkoholu). Wywołać wymioty
drażniąc tylną ścianę gardła.
Wyjątki
Nie wywoływać wymiotów przy zatruciu kwasami lub ługami, środkami piorącymi,
rozpuszczalnikami, u chorych nieprzytomnych lub z drgawkami.
Po spożyciu kwasów, ługów, metali ciężkich lub fenoli podawać do picia dużo
wody (celem rozcieńczenia trucizny). Dalsze postępowanie pod nadzorem
lekarza.
Śluzówki
Płukać bieżącą wodą! Nie stosować żadnych rozpuszczalników ani benzyny!
Oczy
Płukać bieżącą wodą. Cząstki stałe (np. wapna) usuwać chusteczką lub
wacikiem w kierunku donosowym.
Drogi oddechowe i płuca
Dużo świeżego powietrza lub tlenu. Przy zatruciu gazami drażniącymi lub
parami metali ciężkich stosować, w miarę możliwości, deksametazon w aerozolu
celem zmniejszenia toksycznego uszkodzenia tkanki płucnej.
Odtruwanie w postępowaniu lekarskim to farmakologiczne wywołanie wymiotów,
płukanie żołądka, podanie adsorbentów (np. węgla aktywowanego), wywołanie
szybkiego opróżnienia jelit oraz inne metody szybkiej eliminacji toksyny z
krwi i krążenia.
c. Odtrutki.
Tylko w nielicznych zatruciach dysponujemy specyficznymi odtrutkami.
Ich zastosowanie zależy od decyzji lekarskiej.
!!! Już w czasie wstępnych czynności ratowniczych należy zabezpieczyć
resztki trucizny i powiadomić lekarza-ratownika oraz ośrodek leczenia
zatruć. Należy poinformować, możliwie dokładnie, o rodzaju zatrucia i stanie
pacjenta.
9. Oparzenia
a) termiczna
PRZYCZYNY
- ogień,
- woda,
- tłuszcz,
- gorący metal,
- para.
OBJAWY
- I Stopień oparzenia - zaczerwienienie, ból, pieczenie, swędzenie.
- II Stopień oparzenia - zaczerwienienie, ból, pieczenie, swędzenie, bąble
(Nie wolno przebijać! Jeżeli się przebiją, należy chronić to miejsce od
brudu, kurzu…).
- III Stopień oparzenia - zwęglenie tkanki.
PIERWSZA POMOC
- odcinamy od źródła ciepła,
- schładzamy oparzone miejsce w cyklu 5 minut schładzania, 2 minuty przerwy.
UWAGA! Schładzać możemy nawet wodą z kałuży, ponieważ ważniejsza jest
temperatura niż czystość!
- nie ściągamy z poszkodowanego odzieży,
- każdy palec musi być osobno zabandażowany,
- słuchy jałowy opatrunek,
- kierujemy poszkodowanego do szpitala.
b) chemiczne
OBJAWY
- kwas - suche strupy o różnym zabarwieniu.
- zasady - białe bąble.
PIERWSZA POMOC
- odcięcie od źródła,
- ściągamy ubranie z poszkodowanego,
- spłukujemy kwas lub zasadę bieżącą wodą tak, by woda spływała jak najmniej
po ciele,
- opatrunek jałowy,
- pogotowie ratunkowe,
- zabezpieczamy substancję.
UWAGA! Wapna nie można mieszać z wodą! Z ciała poszkodowanego ściągamy je
suchą szmatką, a dopiero później spłukujemy wodą.
c) elektryczne
PIERWSZA POMOC
- odcinamy źródło napięcia,
- postępujemy tak jak w wypadku oparzenia,
- przy utracie przytomności pozycja bezpieczna,
- Drożność, Oddech, Świadomość [DOS].
10. Padaczka
Osobę mającą napad padaczkowy:ułożyć na
boku, aby zapobiec zakrztuszeniu lub zadławieniu, szczególnie jeśli chory
wymiotuje
nie podawać nic do picia
ochronić (szczególnie głowę) przed okaleczeniem o okoliczne przedmioty
nie powstrzymywać na siłę drgawek
rozpiąć pasek, kołnierz koszuli, aby ułatwić oddychanie
nie wkładać niczego między zęby, szczególnie nic twardego. Nie otwierać siłą
zaciśniętych szczęk
zachować spokój, dopiero jeżeli po 2-3 minutach atak nie mija, wezwać
pogotowie
po ataku osoba może mieć problem z logicznym kontaktem, mówieniem,
kojarzarzeniem faktów i samodzielnym chodzeniem, wiec powiedzieć spokojnie,
co sie stało i pomóc usiąść lub dojść do łóżka i pozwolić odpocząć. Atak
naprawdę jest sporym wysiłkiem umysłowym i fizycznym.
11. Krwotok
Przyczyną krwotoku jest przerwanie ciągłości naczyń krwionośnych i wypływ
krwi w pełnym jej składzie. Krwotoki dzielimy na zewnętrzne-widoczne gołym
okiem, i wewnętrzne -niewidoczne (utrata krwi do tkanek lub jam ciała).
Wizualna ocena ubytku krwi jest dość trudna ale
można ocenić ją w przybliżeniu na podstawie następujących objawów:
do 10% -pragnienie, niewielkie przyspieszenie tętna;
10-20% -pragnienie, przyspieszenie tętno do 110-120 /min., osłabienie,
ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego, zblednięcie skóry;
20-30% -przyspieszenie tętna do 120-150 /min., skóra blada, chłodna,
osłabienie, zwolnienie nawrotu kapilarnego pod płytką paznokciową,
postępujący spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie oddechu, oliguria
(skąpomocz);
ponad 30% -przyspieszenie tętna powyżej 150 /min., tętno “nitkowate”, skóra
blada, zimna, wilgotna, pobudzenie lub apatia, opóźnienie nawrotu
kapilarnego ponad 2 sek., znaczny spadek ciśnienia tętniczego,
przyspieszenie oddech lub duszność, anuria (bezmocz), możliwe zatrzymanie
podstawowych czynności życiowych.
Postępowanie w przypadku krwotoku zewnętrznego:
Ułożyć chorego płasko.
Doraźnie zatamować krwotok przez: uniesienie zranionej kończyny, bezpośredni
ucisk ręką miejsca krwawienia (w miarę możliwości poprzez jałowy materiał
opatrunkowy).
Założenie opatrunku uciskowego.
Obserwacja chorego i wyglądu opatrunku. Przekrwawiający opatrunek poprawić
przez dołożenie materiału opatrunkowego i dociśnięcie z taką siłą aby
zahamować krążenie głębokie. W żadnym wypadku nie należy zdejmować raz
założonego opatrunku. W sytuacji narastającego zasinienia, drętwienia i
mrowienia uciśniętej kończyny rozluźnić założony opatrunek.
Dla ratowania życia rozważyć konieczność założenia opaski zaciskającej.
Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe.
Postępowanie w przypadku krwawienia z nosa:
Posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej do przodu z opuszczoną głową ku
dołowi -czoło powinno być podparte, chory powinien oddychać przez usta. Nie
odchylać głowy ku tyłowi!
Umożliwić ujście krwi na zewnątrz przez nozdrza, aby pacjent nie połykał
krwi.
Położyć na kark i nasadę nosa zimne, wilgotne okłady.
Jeżeli utrata krwi zagraża wstrząsem, położyć pacjenta na boku lub na
brzuchu, tak aby zapewnić swobodny wypływ krwi.
Zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną. Ostateczne zatamowanie
krwawienia poprzez odpowiedni opatrunek może wykonać laryngolog.
Postępowanie w przypadku krwotoku wewnętrznego:
Ułożenie w najdogodniejszej, ułatwiającej choremu oddychanie pozycji
(wyższe ułożenie głowy i klatki piersiowej).
Oziębiać przypuszczalną okolicę krwawienia (worek z lodem).
Prowadzić ciągłą obserwację chorego. Nie podawać płynów do picia.
Zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną
12. Złamanie
Złamanie (fractura) to przerwanie ciągłości kości. Wyróżniamy wiele rodzajów
złamań ale ja tutaj wspomnę tylko o niektórych.
Złamanie zamknięte -
nie obserwuje się uszkodzenia tkanek pokrywających miejsce złamania;
Złamanie wieloodłamowe -
stwierdza się trzy lub więcej odłamów kości;
Złamanie skośne -
linia złamania przebiega skośnie w stosunku do długiej osi kości;
Złamanie otwarte -
występuje, jeżeli złamana kość kontaktuje się z powierzchnią ciała. Może
mieć różny charakter, od rany kłutej do całkowitego oderwania pokrywających
tkanek.
Złamanie patologiczne -
spowodowane jest procesem chorobowym toczącym się w kości. Nie musi mieć
związku z urazem;
Złamanie poprzeczne -
linia złamania jest prostopadła do długiej osi kości.
ZASADY POSTĘPOWANIA
Jeżeli jest to możliwe wyprostuj złamaną kończynę dolną albo zegnij górną(
ale tylko tyle ile nie powoduje dodatkowego bólu u poszkodowanego).
Unieruchom złamaną kończynę stosując się do zasady Potta (unieruchom 2
sąsiadujące stawy) za pomocą szyny lub jeśli jej nie posiadasz przyłóż do
uszkodzonej nogi drugą i połącz je np. chustami trójkątnymi lub dostępnymi
kawałkami materiały zwiniętego w szerokie pasy. Jeśli złamaniu uległa ręka
można użyć koszuli poszkodowanego podwijając jej dolny brzeg do góry i
spinając na wysokości mostka np. agrafką.
13. Rany jamy brzusznej
Jeśli mamy do czynienia z raną jamy brzusznej postępujemy z nią tak samo jak
z innymi, czyli opatrujemy możliwie czystym opatrunkiem oraz obandażowujemy
bandażem bądź chustą trójkątną jednakże nie za mocno. W
razie gdy doszło do wywnętrznienia narządów wewnętrznych nie wolno ich
wpychać z powrotem ! Ponadto
poszkodowanego powinniśmy przykryć i ułożyć na plecach z lekko ugiętymi w
kolanach nogami jeśli linia rany przebiega poprzecznie a jeśli przebiega w
lini podłużnej układamy poszkodowanego w pozycji leżącej.
Nie wolno podawać niczego doustnie
poszkodowanemu!
Nie zostawiamy poszkodowanego samego i
kontrolujemy czynności życiowe. Wzywamy pogotowie.
14. Rany klatki piersiowej
W przypadku gdy mamy do czynienia z urazem klatki piersiowej (np. rana kłuta
lub jakakolwiek inna), należy ranę opatrzyć możliwie najczystszym
opatrunkiem - najlepsza będzie gaza wyjałowiona. Następnie opatrunek
powinniśmy zabezpieczyć przed zsunięciem się z rany. W tym celu
obandażowujemy osobie poszkodowanej klatkę piersiową w miejscu przyłożenia
gazy oraz trochę powyżej i poniżej rany. Należy pamiętać, że klatkę
piersiowa bandażujemy na pół wydechu aby obwoje bandaża nie uciskały nam za
mocno klatki oraz aby podczas wydechu się nie zsunęły.
Jeśli jest to rana głęboka i doszło do przekłucia opłucnej, co możemy
stwierdzić obserwując przez chwilę ranę. Jeżeli doszło do uszkodzenia
opłucnej z rany będzie się sączyć spieniona krew o barwie żywoczerwonej.
Należy wówczas ranę uszczelnić stosując zamiast gazy opatrunek typu “flater”,
tj. kawałek folii przyklejonej (do ciała poszkodowanego w miejscu
wystąpienia rany) na wszystkich krawędziach i rogach z wyjątkiem jednego
rogu bądź 2-3cm opatrunku.
Po opatrzeniu rany poszkodowanego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej i
wzywamy pogotowie. Pamiętajmy aby do czasu przyjazdu pogotowia sprawdzać
czynności życiowe osoby poszkodowanej (tętno i oddech) oraz zapewnić komfort
fizyczny i psychiczny. Bez zgody lekarza nie podajemy niczego doustnie.
15. Urazy głowy
W przypadku gdy mamy do czynienia z urazem klatki piersiowej (np. rana kłuta
lub jakakolwiek inna), należy ranę opatrzyć możliwie najczystszym
opatrunkiem - najlepsza będzie gaza wyjałowiona. Następnie opatrunek
powinniśmy zabezpieczyć przed zsunięciem się z rany. W tym celu
obandażowujemy osobie poszkodowanej klatkę piersiową w miejscu przyłożenia
gazy oraz trochę powyżej i poniżej rany. Należy pamiętać, że klatkę
piersiowa bandażujemy na pół wydechu aby obwoje bandaża nie uciskały nam za
mocno klatki oraz aby podczas wydechu się nie zsunęły.
Jeśli jest to rana głęboka i doszło do przekłucia opłucnej, co możemy
stwierdzić obserwując przez chwilę ranę. Jeżeli doszło do uszkodzenia
opłucnej z rany będzie się sączyć spieniona krew o barwie żywoczerwonej.
Należy wówczas ranę uszczelnić stosując zamiast gazy opatrunek typu “flater”,
tj. kawałek folii przyklejonej (do ciała poszkodowanego w miejscu
wystąpienia rany) na wszystkich krawędziach i rogach z wyjątkiem jednego
rogu bądź 2-3cm opatrunku.
Po opatrzeniu rany poszkodowanego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej i
wzywamy pogotowie. Pamiętajmy aby do czasu przyjazdu pogotowia sprawdzać
czynności życiowe osoby poszkodowanej (tętno i oddech) oraz zapewnić komfort
fizyczny i psychiczny. Bez zgody lekarza nie podajemy niczego doustnie.
16. Apteczka
Skład podstawowy
Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 15 cm x 4 m - 1 szt.
Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 10 cm x 4 m - 2 szt.
Opaska elastyczna (bandaż elastyczny) z zapinką 10 cm x 4 m - 2 szt.
Kompresy gazowe wyjałowione 5 x 5 cm (3 szt. w opakowaniu) - 2 opk.
Kompresy gazowe wyjałowione 9 x 9 cm (3 szt. w opakowaniu) - 2 opk.
Maseczka do sztucznego oddychania usta-usta - 1 szt.
Rękawiczki lateksowe niejałowe - 4 pary
Nożyczki ratownicze (do cięcia grubych materiałów) - 1 szt.
Agrafka - 2 szt.
Chusta trójkątna bawełniana - 1 szt.
Koc termoizolacyjny (folia NRC) - 1 szt.
Kamizelka ostrzegawcza (odblaskowa) - 1 szt.
Plaster z opatrunkiem (różne rozmiary) - 1 kpl.
Plaster bez opatrunku na rolce 2,5 cm x 5 m - 1 szt.
Gazik nasączony spirytusem (tzw. “Leko”) - 3 szt.
Latarka - 1 szt.
Skład zaawansowany
Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 15 cm x 4 m - 3 szt.
Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 10 cm x 4 m - 5 szt.
Opaska elastyczna (bandaż elastyczny) z zapinką\10 cm x 4 m - 4 szt.
Bandaż-siatka elastyczna (typu Codofix) - kilka rozmiarów - 1 kpl.
Kompresy gazowe wyjałowione 5 x 5 cm (3 szt. w opakowaniu) - 3 opk.
Kompresy gazowe wyjałowione 7 x 7 cm (3 szt. w opakowaniu) - 3 opk.
Kompresy gazowe wyjałowione 9 x 9 cm (3 szt. w opakowaniu) - 3 opk.
Maseczka do sztucznego oddychania usta-usta - 1 szt.
Worek samorozprężalny (resuscytator) do sztucznego oddychania - 1 szt.
Maska twarzowa dla dzieci do worka samorozprężalnego - 1 szt.
Rękawiczki lateksowe niejałowe - 10 par
Nożyczki ratownicze (do cięcia grubych materiałów) - 1 szt.
Młotek do wybijania szyb - 1 szt.
Agrafka - 5 szt.
Chusta trójkątna bawełniana - 3 szt.
Koc termoizolacyjny (folia NRC) - 3 szt.
Kamizelka ostrzegawcza (odblaskowa) - 1 szt.
Plaster z opatrunkiem (różne rozmiary) - 2 kpl.
Plaster bez opatrunku na rolce 2,5 cm x 5 m - 1 szt.
Gazik nasączony spirytusem (tzw. “Leko”) - 6 szt.
Latarka - 1 szt.
Światło chemiczne - 2 szt.
Kołnierz ortopedyczny regulowany - 1 szt.
Opatrunek hydrożelowy na oparzenia 10 x 10 cm - 1 szt.
Zestaw rurek ustno-gardłowych - 1 kpl.
Marker wodoodporny - 1 szt.
Klucz płaski ‘10mm, ‘12mm (do zacisku akumulatora w aucie) - 1 szt.
Dodatkowo warto zadbać o sprawną gaśnicę samochodową nie mniejszą niż 4kg
proszku gaśniczego i podświetlany diodami LED trójkąt ostrzegawczy.
17. Drgawki
Drgawki to reakcja układu nerwowego spowodowana różnymi czynnikami.
Towarzyszą jej zmiany świadomości.Wyróżnia się:
drgawki toniczne - długoutrzymujące się naprężenie mięśniowe
drgawki kloniczne - skurcze mięśniowe o dużej częstotliwości
Drgawki mogą dotyczyć części ciała lub obejmować całe ciało - drgawki
uogólnione. Często są powodem powstania wtórnych urazów: złamań, krwiaków,
wstrząśnień mózgu i krwotoków.
Przyczyny:
padaczka
urazy czaszkowo-mózgowe
zaburzenia przemiany materii
zatrucia
niedotlenienie
długotrwały brak snu
zespół abstynencji poalkoholowej i polekowej, zespół odstawienia narkotyków
wysoka temperatura ciała (u dzieci)
Rozpoznanie:
upadek
utrata świadomości
skurcze
ślinotok, może dojść do przegryzienia języka - krew
niekontrolowane moczenie się
okres braku świadomości lub dezorientacji po ustaniu ataku
Postępowanie:
Sprowadza się do zapewnienia poszkodowanemu warunków ograniczających
możliwość dalszych obrażeń:
zabezpieczenie przed upadkiem i urazami
udrożnienie dróg oddechowych, przytrzymywanie głowy
nie zaleca się wkładania w usta poszkodowanego jakichkolwiek przedmiotów
nie zaleca się silnego krępowania ciała poszkodowanego
ułożenie w pozycji bezpiecznej po zakończeniu napadu drgawkowego
kontrola drożności dróg oddechowych i funkcji życiowych
wezwanie pomocy medycznej w przypadku gdy:
drgawki trwają dłużej niż 5 minut
drgawki powracają
w wyniku napadu doszło do urazu
poszkodowany nieprzytomny lub splątany powyżej 5 minut po ustaniu napadu
18. Omdlenia
Najczęstsze przyczyny omdleń:
silne negatywne bodźce, np. widok krwi, niepomyślna wiadomość, silny lęk,
nieprzyjemne zapachy, duszne pomieszczenia.
ból
Typowe objawy poprzedzające omdlenie:
osłabienie
„mroczki” przed oczami
szumy w uszach
blada, spocona skóra
Utracie przytomności często towarzyszy upadek poszkodowanego, co może
doprowadzić do urazów wynikających z uderzenie o przedmioty znajdujące się w
otoczeniu.
Rozpoznanie:
Na podstawie oceny funkcji życiowych:
poszkodowany jest nieprzytomny, ale
oddech jest zachowany,
tętno z reguły wyczuwalne (możliwe zwolnienie)
Oraz na podstawie wywiadu od świadków zdarzenia.
Postępowanie:
Ułożenie poszkodowanego na plecach
Zastosowanie pozycji czterokończynowej, tj. jednoczesne uniesienie kończyn
górnych i dolnych.
U kobiety w zaawansowanej ciąży, zamiast w/w pozycji należy zastosować
ułożenie na lewym boku (bądź podłożenie poduszki lub koca pod prawy bok w
pozycji na plecach)
Zapewnienie dostępu świeżego powietrza
Poluźnienie krawata, rozpięcie kołnierzyka
Do momentu odzyskania przytomności – kontrola parametrów życiowych
Jeśli po kilku minutach świadomość nie powraca – wezwanie pogotowia.
Nie wolno:
cucić poszkodowanego przez uderzenia w twarz
wlewać mu do ust zimnej wody (ryzyko zakrztuszenia!)
19. Skręcenie
Jest to uszkodzenie struktur okołostawowych (więzadeł, torebki stawowej
itp.)
Nie towarzyszy mu uszkodzenie kości
20. Zwichniecie
Jest to przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych.
Może towarzyszyć mu uszkodzenie torebki stawowej.
Pomiędzy przemieszczone powierzchnie stawowe mogą dostać się tkanki miękkie,
co zdecydowanie utrudnia nastawienie zwichniętego stawu.
Zwichnięciu może towarzyszyć uszkodzenie sąsiadujących naczyń i nerwów,
podobnie jak w złamaniu.